Mos en mospapier in de scheepsbouw

Winning en fabricage

Gijs Nederlof

Inleiding

Houten schepen worden waterdicht gemaakt door de naden tussen de huidplanken te stoppen met een of ander veerkrachtig, waterbestendig materiaal. Deze bewerking heet breeuwen of kalefaten. Doordat het breeuwmateriaal zeer vast wordt aangeslagen, wordt niet alleen de waterdichtheid bevorderd, maar het schip wordt er ook stijver van.
Veenmos Door de eeuwen heen zijn wereldwijd verschillende natuurlijke breeuwsels toegepast, zoals papyrus, textiel, zeewier, mos, platgeslagen riet, koeienhaar, natuurasfalt, oude visnetten en dergelijke. In onze streken waren (veen)mos en ´werk´ (uitgeplozen en geteerd henneptouw) de aangewezen materialen. Bij velen zal werk bekend zijn, omdat dit nog steeds gebruikt wordt bij reparaties van jollen, botters, schokkers en die andere broeders van de bruine vloot.
Minder bekend is het gebruik van veenmos als breeuwmateriaal. En nog minder om welk van de 30 in Nederland voorkomende soorten veenmos, het gaat, hoe het geoogst werd en hoe het in de handel kwam.

Dit artikel geeft een overzicht van:


Met dank aan:
Joop Kortselius, Oegstgeest (determinatie mosmonsters); Gerrit Schutten, Brummen; A.C. Bouman, Weesp; K. van der Veen, Meppel; Jan Blom, Boomkwekerijmuseum Boskoop; K. Vlierman, Dronten; Arie Butterman, papiermolen De Schoolmeester Westzaan; Stichting Historische Kring Wederden, Wierden; Jan en Theo ter Beke, Wierden.


      Top       Volgende pagina
Home